2014 yılı ile TJK haralarında aşım yapıcak ingiliz aygırları ve arap aygırları ilk müracaat listeleri tamamlandı. İngiliz aygırları için ilk olarak detaylı bir inceleme yazısını sizler için değerlendirdik. İlk müracaatlar sonuçunda 1800 adet kısrak, ingiliz aygırlarına yazıldı. Geçen sene ise bu rakam 1848 idi.

2014 yılı en yüksek talep gören aygırımız Cuvee oldu. Cuvee ilk aşım listeleri açıklandığında 103 kısrak kendisinine yazıldı. Sıfat adedi 100 ile sınırlı olan aygırın muhtemelen ya 3 kısrak kurayla silinecek yada aşım adedi ufak bir artırım ile 103 ‘te sabitlenebilir. İşin ilginç yanı ise Cuvee 2013 yılında 26, 2012 yılındaa ise 25 kısrak kendisine yazılmıştı (İlk başvurularda). Cuvee daha sonradan kuralardan elenen kısraklar ile 2013 yılında 40, 2012 yılında ise 49 kısrağı gebe bırakmıştır. Aygırcılığın garip bir cilvesi olarak Cuvee isimli aygıra bir anda inanılmaz yığılma olması şaşırtıcı görünüyor. Cuvee’nin 2013 yılında ülkemizde ilk jenerasyon ürünleri koşarken Es Es Runner Gr2 kazanarak en dikkat çeken tayı olmuştu. 28 Aralık 2013 itibariyle 2 yaşlı aygır kazanç listesini beşinci sırada götüren aygırın 26 koşan 15 kazanan tayı bulunuyor. Cuvee ülkemize geldiğinden beri ilk defa bu kadar fazla kısrak talebi aldığınıda belirtelim.

2014 yılı en yüksek talep gören ikinci aygırımız Lion Heart oldu. Lion Heart bu sene ilk aşım listeleri açıklandıgında 90 kısraktan talep aldı. Lion Heart geçen sene yani 2013 yılında ise ilk müracaatlarda 190, 2012 yılında ise 137 kısraktan talep almıştı. 2014 yılında reytingi hafiften sarsılan Lion Heart, ülkemizde ilk aşımlarını 2010 yılında yapmıştı. 2013 yılı ile toplam 4 aşım sezonu boyunca full çeken aygırımız bu süreçte, yaklaşık 405 aşım ile 3 855 000 TL kazandırmıştı . Alım parasını neredeyse çıkaran aygırımıza bu sene yine birbirinden kaliteli kısraklar yazıldı. Ama hiç kuşkusuz eski popülaritesi yok. Bunun temel nedeni ise 2013 yılında koşan 2 yaşlı ingiliz taylarının beklenen performansın çok altında kalmasıdır.

Üçüncü sırada 87 başvuru ile Powerscourt bulunmaktadır ki bu aygırımızında sıfat adedi 50 ile kısıtlı olup 37 kısrak kura sonuçu elenmesi bekleniliyor . Powerscourt 2013 yılında ilk müracaatlarda 89 , 2012 yılında ise 76 adet kısrak kendisine yazılmıştı. Fakat geçtiğimiz sezonlarda kısraklar ile arası iyi olmayan Powerscourt 2013 yılında 48 , 2012 yılında ise 57 kısrağı gebe bırakabilmiştir. Bu sene biraz daha sağlıklı olan aygırımız için sıfat adeti 50’ye çekilmiştir.

Dördüncü sıra ise After Market isimli aygırın oldu. 87 başvuru ile ilk müracaatları kapayıp özel hara aygırları içinde de liderlik koltuğuna kuruldu. 2014 yılı itibariyle ülkemizde ilk aşımlarını yapacak olan aygırın sıfat adedi 100 olarak belirlenmişti. Ayrıca bu aygır alımını gerçekleştiren sendika sahipleride ilk seneden neredeyse aygırın alım maliyetinin bir kısmını karşılamış oldular.

Beşinci sırada ise 67 başvuru ile Indian Days bulunmaktadır. Özel hara aygırı Indian Days geçtiğimiz yıl sıfır başvuru almıştı. Indian Days tıpkı Cuvee gibi göz ardı edilen fakat 1 sene sonra yıldızı parlayan isimlerden oldu. İşin dahada ilginç tarafı ise Indian Days ‘in henüz koşan tayı bulunmamasına rağmen bu çıkışın yaşanması idi.

Çıkış yapan aygırlardan biriside hiç kuşkusuz Win River Win oldu. Tam 60 kısrak yazılan aygırın özellikle 2013 yılında 2 yaşlı ingilizler kategorisindeki başarısı önemli rol oynadı. Yine Kaneko oldukça yüksek bir aşım ücretine rağmen yavrularının istikrarlı başarısı nedeniyle 2014 yılı için 55 kısraktan talep aldı. 2013 yılında 75 gebe kısrak bırakan Bosporus ise biraz aşım ücretinden etkilenerek 54 kısrakta kaldı. Scarface ise aygır sahibi kontenjanın etkisinin yanı sıra 2 yaşlı tayları ile dikkat çekince toplamda 55 kısrak kendisine yazılarak güzel bir iş başardı. Okawango ‘nun ölümü sonrası Rey De Cafe ise güzel bir boşluk yakalayarak 2014 yılı için kendisine 54 kısrak yazılarak dikkat çekenlerden oldu.

Hayal kırıklıgı yaratan en önemli isim ise kesinlikle Victory Gallop oldu. Geçtiğimiz senelerde Lion Heart ile zirveye oynayan aygır bu sene sadece 55 başvuru alarak dokuzuncu sırada tamamladı. Tabi 45 adet boş kontenjanı bulunan değerli aygırın kuralardan elenen kısraklar ile tekrar tırmanışa geçebilecegini söylemekte gerekli. Yinede böylesine istenen talebi tam olarak alamaması gelecek yıllar için soru işareti yarattı. Victory Gallop ülkemizde ilk aşımlarını 2008 yılında yapmıştır. 2013 yılı dahil olmak üzere ülkemizde 6 aşım sezonu boyunca yaklaşık 486 aşım ile 4 255 000 TL kazandırmıştır. 2013 yılında ise ilk müracaatlarda 90 kısrak yazılıp altıncı sıradaydı. Son 2 senedir reyting kaybeden aygırın geleceği sancılı görünmektedir. Yine Country Reel geçen yıl ülkemize yeni gelmiş olup ilk mücacaatlarda 97 kısrak kendisine yazılmıştı. 2014 yılı için Country Reel ‘e yazılan kısrak sayısı 25 olması oldukça düşündürücü oldu. TJK aygırlarından Dehere ise sıfat adedi 40 olmasına rağmen sadece 30 başvurada kalması yine soru işaretiydi. Tabi Dehere’nin 2013 yılında koşan ikili tayları bu durumu tetiklediğini söyleyebiliriz. 2013 yılında ilk müracaatlarda 57 başvuru alan Bin Ajwaad ise yaşlılığa bağlı olarak sadece 7 kısrak yazılması diğeer dikkat çeken bir aygır oldu. Yine devamlı yüksek talep alan ve 2013 yılında ilk müracaatlarda 24 kısrak yazılan Royal Abjar ise sadece 4 kısrak yazıldı. Muhtemelen Royal Abjar ve Bin Ajwaad yaşlılığa bağlı olarak önümüzdeki birkaç yıl içinde emekli edilir. Yine yaşlılığa bağlı olarak Sri Pekan, Always A Classic ‘te yavaş yavaş aşımdan çekilme zamanları yaklaşıyor.

Özellikle ülkemize yeni gelen ingiliz aygırlarından Dr Fong 50 kısrak, Zanjero 47 kısrak , Mendip ise 42 kısrak alarak dikkat çektiler ve güzel bir başlangıç yaptılar. Yine yerli yeni aygırlardan Talip Han 47 kısrak , Toruk Macto 30 kısrak, Agresivo ise 25 kısrak ile orta karar bir başlangıç yaptılar.

Özel hara aygırları içinde Pressing 46 kısrak, Dai Jin 52 kısrak, Luxor 40 kısrak , Three Valleys 36 kısrak , Torok 32 kısrak ile tatmin edici rakamlarda kalabildiler. Tabi kuradan dönen kısraklar ile tekrar değişiklikler yaşanacaktır.

Sözün özü aygırcılıkta artık büyük bir değişim yaşanıyor. Geçtiğimiz yıllarda yaşlı aygırlar moda iken artık bilim ve bilgisayar çağıyla beraber genç aygırlara güvenmeye başladık. Ben bu tezi yıllar önce ortaya attığımda bazı önemli kişiler bana gülmüşlerdi. İşte yaşlı aygırda kısrağı gebe bırakıyor, ne fark var ki gibisinden. Fakat görüyorum ki artık değişim başladı. Bunun bilimsel olarak açıklamasıda mevcut olup yazıyı daha fazla uzatmak istemiyorum. Örneğin Coolmore niye 6 sene denediği Oratorio ‘yu Güney Afrika’ya sattı. Çünkü ondan yani gençliğinden alabileceğini fazlasıyla aldı. Aygırcılıkta bazı kalıpların yok olmasına gerçekten seviniyorum. Artık devir özel haraların ve genç aygırların diyerekten yazımızı bugünlük noktalıyoruz. Aşağıda TJK haralarında 2014 ve 2013 yılı ingiliz aygırlarının ilk müracaat listesine bakarak karşılaştırma yapabilirsiniz. Umarım yeni aşım sezonu herkes için hayırlara vesile olması dileğiyle…

Aykut KANDEMİR

2014 TJK haralarındaki ingiliz aygırları aşım başvuruları:


2013 TJK haralarındaki ingiliz aygırları aşım başvuruları :

Not: Makalede geçen rakamlar veya değerlerde yüzde yüz kesinlik ifade etmez. Kendi arşivlerimden alınmıştır. Ufak tefek oynamalar mümkündür.